CHÚT KỶ NIỆM VỀ THẦY
* * * Cô nhỏ nhướn mày lên, nhìn xuống đồng hồ đeo tay, rồi dõi mắt ra ngoài cửa lớp. Nơi dãy hành lang dài đang im ắng, chờ đợi, lắng nghe tiếng giày gõ nhịp để thầm đoán: thầy hay cô ? Giờ Toán của lớp 9P1 hôm nay thay đổi giáo viên. Cô giáo cũ nghỉ hộ sản. Thầy giám thị thông báo sẽ có giáo viên mới đến thay. Mười lăm phút trôi qua nhanh chóng trong sự sốt ruột của học trò. Phía cuối lớp có ai nghịch ngợm ngân nga: "Mười lăm phút đồng hồ, buồn nhớ Toán thấy mồ, buồn như con cá rô... đang trôi... vào tô..." - Nghiêm! Giọng trưởng lớp vang to, khá oai (nhờ to con). Thầy giám thị xuất hiện. Một trăm con mắt học trò đen láy đổ dồn về phía cửa . Thấp thoáng phiá sau thầy là một bóng dáng lạ, chắc "ông" thầy Toán mới ?!!. Ô, nhưng sao mà... giống học trò quá đỗi!!! Thầy giám thị cười khá tươi: - Xin giới thiệu với các em, đây là thầy T. sẽ phụ trách môn Toán lớp 9 thay cho cô N... Một tràng pháo tay ngưỡng mộ (?) vang lên như mưa rào tháng sáu . Thầy T mĩm cười gật nhẹ đầu "chào các em thân mến!". Ôi chao, hai má thầy sao mà đỏ như màu xác pháo, cặp kính cận suýt chút nữa rơi khỏi sóng mũi . Chắc vì cảm động trước "thịnh tình" của lũ học trò cỡ... hoa khôi đến hai phần ba lớp, dành cho! Trước khi trở về văn phòng, thầy Giám thị còn "ân cần dặn dò". - Các em phải học cho ngoan. Nhớ là không được phá thầy! Ôi! Lời "đe nẹt" ấy không phải là không có duyên cớ. Bởi vì, con gái 9P1 có truyền thống mấy mùa tuy thông minh, học giỏi, đẹp người, tốt hạnh kiểm nhưng... chuyên nghịch ngợm cũng đứng vào hàng... quái chiêu! Thầy cô thương cũng lắm, mà dở khóc, dở cười cũng nhiều . Không biết trước khi vào lớp, thầy T. đã "nghiên cứu lý lịch" học trò chưa mà... ngó bộ thầy "bình tĩnh rồi ... run" thấy rõ. Sau màn tự giới thiệu rất "dễ sương" - Sinh viên năm cuối Đại Học Khoa học tự nhiên (bằng cái giọng mà phong thái điệu đà như con gái). Thầy vui vẻ đòi ... kiểm tra bài cũ. Năm mươi cái miệng than trời càng lúc vẫn không làm thay đổi được quyết định "sắt đá" của thầy . Thầy cầm quyển sổ điểm dò tên (sao thầy không chịu nhìn vào sơ đồ lớp nhỉ ?!) rất lâu, hai bàn tay run run (chắc do bị học trò "chiếu tướng" khá kỹ). Khi cây viết đỏ hạ xuống gần giữa sổ, một cái tên được xướng lên: - Trần Thị L.N. Cả lớp im phăng phắc theo từng bước đi "dịu dàng" của N., để rồi sau đó hai phút, bổng nổ ra 1 trận cười bom dội - N là một cô gái có dáng dấp "oai phong" của một vận động viên bóng rỗ. Cao 1m65, học trễ hai năm nên rất đáng mặt đàn chị so với cả lớp: Trong khi thầy T. ốm nhom, chiều cao chỉ khoảng 1m60 hay 1m62 gì đó (cộng luôn bề dày đế của đôi giày da mũi nhọn rộng quá khổ chân). Một sự tương phản khá hài hước. Thầy T điếng người, mặt đỏ như người say nắng biển, vội vã hỏi dăm ba câu lấy lệ rồi "mời" N về chổ. Quyển sổ điểm được gấp lại vội vàng và bài học mới bắt đầu cũng rất nhanh chóng... Cái sự khởi đầu nan ấy rồi cũng qua rồi mọi chuyện cũng biến thành kỷ niệm. Mà kỷ niệm lại bắt đầu từ sự nhiệt tình khá ngây ngô của cả thầy lẫn trò, lúc hai bên biết "hợp đồng tác chiến". Còn nhớ 1 lần, thầy T có hứa sẽ dựng mô hình cho một bài toán hình học không gian khó nuốt, để học trò dễ hình dung hơn là nhìn vào hình vẽ. Vậy mà, hai lần, ba lượt thầy ... cứ quên. Lúc thì... thầy bận... học (?!), lúc lại bận soạn bài cho môn dạy, lúc làm xong rồi nhưng... để quên ở... Sài Gòn ?!!! Lần cuối cùng, thầy nhớ đem theo, mà xe đò đông quá, thiên hạ chen nhau làm hỏng mất mô hình của thầy ?!! Học trò đâu chịu tin! Học trò đòi thầy dựng mô hình ngay tại lớp. Thầy bối rối "huy động" thước kẻ với số lượng tối đa, "chấm" các em bé bỏng ở hai dãy bàn đầu (trong đó có cô nhỏ dễ thương) lên giúp thầy ... dựng mô hình (?). Trời đất! Năm bảy mái tóc thề, hơn một chục bàn tay nho nhỏ, cộng thêm thầy đứng vây quanh chiếc bàn giáo sư thì... còn ai nhìn thấy được gì! Vậy là... thầy cho học trò xếp hàng một, theo từng dãy bàn có trong lớp, từ từ tiến về phía "mô hình sinh động" tham gia theo kiểu "cưỡi trực thăng... xem hoa". Vậy mà vui ghê gớm, vậy mà rất hoà bình. Cả thầy lẫn trò không ai thấy được nét ngây ngô, khờ khạo trong hành động của mình, mà còn xem như đó là 1 "kỳ tích" của thứ chỉ số IQ thuộc vào loại thông minh ?!! Rồi cũng có lần, thầy nổi giận hét to như ... "Trương Phi" chỉ vì chút nghịch ngợm đi quá đà của lũ học trò thơ dại . Khiến học trò rơm rớm nước mắt tủi hờn. Còn thầy bất chợt dịu xuống như ... giọt nắng cuối thu để hỏi một câu thật dễ "Ký kết hiệp ước hoà bình": - Ôi, sao bỗng dưng các em ngoan quá vậy ? * * * Vâng, thầy T. là vậy đó - người không biết giận lâu, người rất dễ quên hờn, dễ nhập cuộc với áo trắng ngu ngơ . Thầy như một chiếc lá, tình vờ rơi xuống mặt nước hồ đang dao động của tuổi học trò, góp thêm một con sóng giao thoa nhỏ bé, rồi lại theo gió bay đi ... Thầy dạy chưa hay . Học trò biết vậy, nhưng học trò không chê, mà mặc nhiên chấp nhận như một thứ kỷ niệm, xếp bên cạnh những tầng lớp kỷ niệm phải có trong tuổi ngây thơ . Bởi thầy T. rất hẳn nhiệt tình (dẫu thầy càng nhiệt tình giảng giải, học trò càng... nhiệt tình ngơ ngác!). Bởi đối với thầy T., tất cả những gương mặt trong sáng ngồi bên dãy bàn học bằng gỗ dưới kia, đều được thầy xếp đồng đẳng bằng một cái "mác" học trò đơn giản. Chúng như một quần thể tập hợp từ những cá thể lạ lẫm mà thầy đang có nhu cầu khám phá và ghi nhớ. Nhu cầu hòa nhập để vô tư yêu mến, bỏ qua những cái mà thiên hạ âu yếm gọi là danh vị, tiền tài của mẹ cha chúng bên ngoài xã hội ... Nếu có ai bảo học trò 9P1 ngày ấy - Hãy chọn ra một nhân vật kỳ lạ nhất trường. Cô nhỏ năm xưa tin cha*'c, cả lớp sẽ đồng lòng bỏ phiếu cho thầy - Thầy T.
* * * Ai bảo học trò ngày xưa khác với ngày nay ? Đâu có, khá giống nhau đấy chứ (khi nhìn theo một khía cạnh muốn nhìn!). Họ cũng thích cóp nhặt kỷ niệm, hình thành từ những mãnh pha lê rơi rớt (dẫu không tròn trịa) trong suốt khoảng đời còn làm... "Cái thứ ba ... danh tiếng"!* * * Vâng, thầy T. là vậy đó - người không biết giận lâu, người rất dễ quên hờn, dễ nhập cuộc với áo trắng ngu ngơ . Thầy như một chiếc lá, tình vờ rơi xuống mặt nước hồ đang dao động của tuổi học trò, góp thêm một con sóng giao thoa nhỏ bé, rồi lại theo gió bay đi ... Thầy dạy chưa hay . Học trò biết vậy, nhưng học trò không chê, mà mặc nhiên chấp nhận như một thứ kỷ niệm, xếp bên cạnh những tầng lớp kỷ niệm phải có trong tuổi ngây thơ . Bởi thầy T. rất hẳn nhiệt tình (dẫu thầy càng nhiệt tình giảng giải, học trò càng... nhiệt tình ngơ ngác!). Bởi đối với thầy T., tất cả những gương mặt trong sáng ngồi bên dãy bàn học bằng gỗ dưới kia, đều được thầy xếp đồng đẳng bằng một cái "mác" học trò đơn giản. Chúng như một quần thể tập hợp từ những cá thể lạ lẫm mà thầy đang có nhu cầu khám phá và ghi nhớ. Nhu cầu hòa nhập để vô tư yêu mến, bỏ qua những cái mà thiên hạ âu yếm gọi là danh vị, tiền tài của mẹ cha chúng bên ngoài xã hội ... Nếu có ai bảo học trò 9P1 ngày ấy - Hãy chọn ra một nhân vật kỳ lạ nhất trường. Cô nhỏ năm xưa tin cha*'c, cả lớp sẽ đồng lòng bỏ phiếu cho thầy - Thầy T. * * * Ai bảo học trò ngày xưa khác với ngày nay ? Đâu có, khá giống nhau đấy chứ (khi nhìn theo một khía cạnh muốn nhìn!). Họ cũng thích cóp nhặt kỷ niệm, hình thành từ những mãnh pha lê rơi rớt (dẫu không tròn trịa) trong suốt khoảng đời còn làm... "Cái thứ ba ... danh tiếng"!* * * Ai bảo học trò ngày xưa khác với ngày nay ? Đâu có, khá giống nhau đấy chứ (khi nhìn theo một khía cạnh muốn nhìn!). Họ cũng thích cóp nhặt kỷ niệm, hình thành từ những mãnh pha lê rơi rớt (dẫu không tròn trịa) trong suốt khoảng đời còn làm... "Cái thứ ba ... danh tiếng"!
Sưu Tầm---------------------------------------------------------------------------------------------
Vì thầy có chữ tâm…
Hai mươi năm đã trôi qua, nhưng tôi vẫn nhớ như in cái ngày hôm ấy. Một trưa Bình Định nắng ong ong, tôi cởi trần, người dẹp lép, vận độc cái quần đùi, đầu đội cái nón cà tàng, đang vật lộn với đôi bò trở chứng trên những sá cày ruộng mì khô khốc.Nào “dí” nào “thá”, hết trái lại phải, hai con bò vàng đói bụng vẫn đứng trơ như trêu ngươi. Mồ hôi túa ròng ròng, roi mây quất đen đét, tôi trổ hết “nội công” để bừa cho xong khoảng ruộng cuối cùng, lòng chỉ lăm lăm lo sợ trễ buổi học chiều.
Đúng lúc đó, thầy xuất hiện. Một người đàn ông trung niên đeo kính cận dày cộp, đi theo má tôi ra ruộng. “Ông thầy này ở Qui Nhơn ra, muốn gặp mày có chuyện gì đó”, má tôi bảo thế! Lần đầu, thầy gặp tôi trong hoàn cảnh thế đấy!
Hôm đó thầy nói rất nhiều, nhưng tôi chẳng nhớ được bao nhiêu vì lòng lâng lâng một cảm giác gì đó rất khó tả. Ai đời, một người thầy dạy trường chuyên nổi tiếng tại thành phố Qui Nhơn, lại lặn lội đáp chuyến xe đò chật như nêm ra tận Phù Mỹ, một vùng quê hẻo lánh cách đó gần 60 cây số chỉ để tìm tôi, vì “thấy con viết bài thi học sinh giỏi tỉnh lớp 9 kỳ vừa rồi có năng khiếu”. Lại bảo tôi nên chuyển trường vào Qui Nhơn học.
Trong thời buổi những năm bao cấp, ba má tôi nghèo chỉ nuôi đám anh em tôi học phổ thông trường gần nhà thôi đã muốn “sụm bà chè”, chớ nói chi chuyện đèo bòng lên học trường tỉnh. Má tôi phản đối quyết liệt vì “học ít ngu ít, học hung ngu hung”, cơm chưa đủ ăn mà lại còn đòi theo học văn chương cho “nói té chanh té bứa” chớ đâu té tiền té bạc.
Ba tôi thì im lìm. Tôi biết, ông cũng muốn thử liều một phen cho tôi đi lên tỉnh học thiệt, nhưng chuyện tiền bạc thì lấy đâu ra. Còn tôi thì mếu máo, nửa vẫn lờ mờ hiểu ra một cơ hội gì đó, đẹp lắm, hay lắm đang đến với mình, nhưng nửa vẫn lo lỡ mình đi, mấy sào ruộng nhà lấy ai tát ruộng be bờ, làm cỏ…
Khó khăn trùng trùng, vậy mà sau mấy tiếng đồng hồ thuyết phục, không biết thầy nói cách nào mà má tôi chịu phục, bảo với ba tôi: “Thôi thì cho nó đi, biết đâu mai mốt nó nên đàng công danh rạng cửa, rạng nhà…”. Thực ra thì bà cảm động vì thấy cái lòng thành tâm, thành ý của thầy. Thế là tôi được chuyển từ một trường làng vào học trường Trưng Vương, một ngôi trường nổi tiếng ở Qui Nhơn.
Ba năm học với thầy, là ba năm “phong ba bão táp” đối với tôi. Một chú chàng nhà quê chỉ có chút năng khiếu văn chương thế mà thầy dành bao công sức ra gọt giũa cho thật lực. Nào là dạy từ chính tả đến chấm câu, từ cách cảm thụ một câu thơ tinh tế đến viết một trang phân tích văn “đáng cân đúng lạng”.
Đã thế lại phải lo cho tôi từ chỗ ở đến miếng ăn cái mặc chỉ vì ba má tôi nghèo quá, lại ở xa, chỉ biết hàng tháng gửi cho tôi một bao gạo và một bọc trứng gà, còn lại “trăm sự nhờ thầy”. Cảm nghĩa thầy, tôi học hùng hục, mồ hôi túa trên những trang sách thầy cho mượn hoặc mua cho chẳng kém gì mồ hôi trên luống bừa năm xưa khi tôi quất roi theo hai con bò vàng trên ruộng. “Văn con được cái chân, nhưng chưa hoạt lắm, còn cái chất nông dân nhiều…”. Thầy thường bảo tôi thế.
Kỳ thi quốc gia năm ấy, người ta ra một cái đề lạ chưa từng thấy: “Bình luận bài thơ “Thơ ca” của nhà thơ Đaghétxtan Raxun Gamzatốp”. Tôi chưa bao giờ đọc tác phẩm “Đaghétxtan của tôi” của Raxun Gamzatốp, một cuốn sách còn khá mới lạ đối với thầy trò tỉnh lẻ chúng tôi hồi ấy. Nhưng tôi đọc từng lời thơ mà nghe như nói về cuộc đời mình, về cuộc đời thầy, rằng vì sao những con người sống còn thiếu gạo, thiếu tiền như chúng tôi lại gặp nhau, rằng cuộc đời vẫn cần những lời thơ lãng mạn mộng mơ, những khát khao vươn lên từ cuộc sống tầm thường. Đó chính là sự quan tâm đến nhau giữa cuộc đời, là tình thương giữa người và người đích thực.
Tôi nhớ đến những giọt mồ hôi rơi giữa luống cày, đến người thầy đã lặn lội đường xa chỉ với một khát khao giúp cho một chú bé nhà quê có chút tia sáng văn chương le lói thành người hữu dụng. Nhớ đến rưng rưng những buổi thầy dạy tôi cái đẹp thơ ca giữa lúc trông chừng nồi canh rau cho bữa cơm chiều… Và tôi đã viết như lên đồng về chức năng của thơ ca, về tình người trong văn chương, trong cuộc đời mà thầy đã giúp tôi hiểu được. Chuyện văn chương lắm lúc cũng ầu ơ. Năm đó, may sao, tôi được giải ba toàn quốc.
Bước ra đời từ một cánh cửa hẹp, đời tôi còn lắm long đong lận đận. Tốt nghiệp đại học sư phạm rồi thất nghiệp, mở quán cà phê kiếm sống rồi làm chủ quán sách, rồi đi dạy học, viết văn, làm báo. Có một điều là làm nghề gì tôi vẫn luôn tâm niệm những lời thầy dạy buổi đầu đến nhà tôi, rằng học hành không thiếu cũng chẳng dư, rằng biết đủ là đủ, cái cần nhất là sống thực với mình và mở lòng ra với mọi người, còn cơm áo công danh ở cuộc đời, cần đấy, nhưng lắm lúc như mây bay gió tản.
Hàng chục bạn bè đồng môn nhưng khác lứa của tôi, những người đã từng được thầy nhặt lên giữa những luống cày bụi bặm, giữa những đợt cất vó trên đầm, nay cũng theo đuổi nghề văn, nghiệp báo giữa Sài Gòn cũng luôn nhớ về những lời thầy dạy năm ấy. Bốn mươi năm đi dạy, thầy đã chắt chiu tìm nhặt lấy từng mầm non năng khiếu ở khắp trong Nam ngoài Bắc, để ươm trồng, để hi vọng, để bắc chiếc cầu cho đám trẻ vào đời. Ngẫm cho cùng, má tôi, một bà nông dân ít học, nhưng bằng linh cảm kỳ diệu của người phụ nữ, người mẹ, ngay từ buổi đầu đã nghĩ đúng về thầy: “Chỉ vì thầy có chữ tâm…”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét